تجزیه ژنتیکی صفات مورفولوژیک مرتبط با عملکرد و اجزای عملکرد دانه برنج در نسل‌های F2 حاصل از تلاقی‌های دای‌آلل

به‌منظور تجزیه ژنتیکی صفات مورفولوژیک مرتبط با عملکرد دانه در برنج، شش رقم، حسنی، شاه‌پسند، کادوس، واندانا، هاشمی و IR36 به‌همراه نسل‌های F2 حاصل از تلاقی‌های کامل دای‌آلل، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان در سال 1391 کاشته و صفات مختلف مرتبط با عملکرد و اجزای عملکرد در آن‌ها اندازه‌گیری شد. تجزیه واریانس داده‌ها اختلاف معنی‌داری را در بین ژنوتیپ‌ها در سطح احتمال یک درصد برای کلیه صفات مربوطه نشان داد. تجزیه ژنتیکی به‌روش هیمن نشان داد که به‌غیر از صفات تعداد خوشه در بوته، طول برگ پرچم و وزن هزار دانه، سایر صفات تحت کنترل اثر غالبیت ناقص ژن‌ها قرار داشتند و وراثت‌پذیری خصوصی نسبتاً بالا برای آن‌ها مبین سهم بیشتر اثر افزایشی ژن‌ها در کنترل آن‌ها بود. در مقابل، صفات تعداد خوشه در بوته، طول برگ پرچم و وزن هزار دانه توسط اثر فوق‌غالبیت ژن‌ها کنترل شدند و وراثت‌پذیری خصوصی پایین آن‌ها نیز نشان‌دهنده نقش اثر غیرافزایشی ژن‌ها در کنترل آن‌ها بود. نتایج این پژوهش نشان داد که تنوع قابل ملاحظه و قابل انتقال به نتاج برای بیشتر صفات مرتبط با عملکرد دانه، در جمعیت مورد نظر وجود دارد و از این‌رو با انتخاب ژنوتیپ‌های برتر و افزایش ژن‌های با اثر افزایشی در طی نسل‌های مختلف می‌توان عملکرد دانه و صفات وابسته به آن را تا حدود زیادی در جمعیت مورد مطالعه اصلاح کرد.